Verhalen

De wachten aan boord van de vroegere schepen

In het Dagblad van het Noorden stond in het artikel "De Vraagbaak" waar de uitdrukking "drie lange en drie korte" zou zijn ontstaan. Er onstond een leuke correspondentie met de dialectenspecialist en bijzonder hoogleraar Siemon Reker. (Het heeft niets met dit verhaal te maken, maar ik noem het toch. Ik vertelde hem dat ik vaak lees in het door hem uitgegeven oudste Groninger woordenboek en dat hij het Wêdenboek fon het Aaster, geschreven door onze C. Roggen op de boekenplak had staan) Hieronder een van de brieven.

Geachte heer Siemon Reker,

De wachttijden die over het algemeen op de vroegere zeilschepen werden aangehouden is zoals u in uw artikel "Vraagbaak" schrijft. Toch is er wel een verschil in gebruik per land of regio. Juist omdat men op Nederlandse schepen een andere indeling had noem ik hier de verschillen:

Internationale wacht (6 wachten)

HW hondenwacht 0 - 4 uur
DW dagwacht 4 - 8 uur
VW voormiddagwach 8 - 12 uur
AW achtermiddagwacht 12 - 16 uur
PW platvoetwacht 16 - 20 uur
EW eerste wacht 20 - 24 uur

Op Nederlandse schepen paste men wel de Hollandse wacht toe. Het grote voordeel was dat je iedere dag weer een andere tijd moest wachtlopen en dus de één niet steeds 's nachts de klos was en een ander de prettige wacht overdag kreeg.

de Europa

Hollandse wacht (5 wachten) (bij mijn grootvader op het zeilschip "De Europa", zie schilderij boven, werd volgens een verslag van een reis van twee jaar deze indeling rond 1907 gebruikt)

HW   0 - 4.00 uur
DW   4 - 7.30 uur
VW   7.30 - 13.00 uur
AW   13 - 19 uur
EW   19 - 24 uur

Scandinavische wacht (5 wachten)

HW   0 - 4 uur
DW   4 - 8 uur
VW   8 - 13 uur
AW   13 - 19 uur
EW   19 - 24 uur

Of hier de uitdrukking "drie korten en drie langen" (ik neem aan dat de uitgang "n" dialect is) afkomstig is uit de scheepvaart is maar de vraag. Omdat ik lid ben van het zeventig jaar oude Genootschap "Onze Taal" heb ik het artikeltje van de Vraagbaak voorgelegd aan de Taaladviesdienst. Zodra ik antwoord krijg zal ik u berichten.

 Terug naar de verhalenlijst